Dlaczego sektor produkcji potrzebuje zielonych celów sformułowanych w oparciu o twarde dane?

Doktryna Friedmana, zwana także teorią udziałowców lub teorią interesariuszy, to normatywna teoria etyki biznesu propagowana przez ekonomistę Miltona Friedmana, w której twierdził on, że jedynym celem przedsiębiorstwa jest generowanie jak największych zysków dla udziałowców lub interesariuszy. Współcześnie twierdzenie to brzmi anachronicznie i można je uznać za nieodpowiedzialne.

Firmy nadal starają się, aby ich działania generowały zyski i tego nikt nie kwestionuje. Zysk jednak nie może być ważniejszy niż ludzie i planeta. Przedsiębiorstwa niezależnie od wielkości i gałęzi gospodarki skupiają się teraz na kolejnym bezdyskusyjnym aspekcie biznesu – konieczności dbania o środowisko naturalne.

Cele biznesu w zakresie zrównoważonego rozwoju często są zgodne z publikowanymi, wspieranymi globalnie umowami, takimi jak porozumienie paryskie czy ustalone przez ONZ cele zrównoważonego rozwoju (ang. Sustainable Development Goals – SDG). Oprócz tego ważne jest jednak także określenie konkretnych celów dla swojego przedsiębiorstwa, takich, które poprawią jego ocenę pod względem dbałości o środowisko, a jednocześnie będą wspierać rozwój działalności. Jak więc przedsiębiorstwa produkcyjne powinny wytyczać własne cele?

Kluczowe jest to, aby cele zrównoważonego rozwoju odzwierciedlały i wpływały na podstawowe procesy przedsiębiorstwa. Podczas formułowania nowej polityki dotyczącej zrównoważonego rozwoju firmom grozi zjawisko greenwashingu polegające na tym, że poświęca się czas i pieniądze na prezentowanie siebie jako podmiotu przyjaznego środowisku zamiast podejmowania rzeczywistych działań zmniejszających wpływ firmy na środowisko.

A więc od czego mogą zacząć producenci? Możliwe są pewne proste działania, które może zrealizować każda firma. Na przykład wdrażanie projektów recyklingowych na małą skalę lub ograniczanie zużycia papieru podczas zebrań służbowych to kroki możliwe do podjęcia praktycznie w każdym przedsiębiorstwie. Są to dobre punkty wyjścia do wprowadzenia w firmie działań przyjaznych dla środowiska, ale są one niewystarczające do stworzenia pełnej strategii dotyczącej zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwach produkcyjnych i inżynieryjnych.

Najwłaściwszym rozwiązaniem byłaby koncentracja działań w zakresie zrównoważonego rozwoju na poprawie efektywności funkcji biznesowych bezpośrednio związanych z pozycją organizacji na rynku. W Sandvik Coromant, na przykład, trzonem naszej działalności jest tworzenie innowacji w obróbce skrawaniem metali. Nasza wiedza fachowa dotyczy narzędzi i płytek, takich jak gatunki tokarskie i części do wierteł przemysłowych.

Z uwagi na to, że nasza działalność w dużym stopniu polega na sprzedaży wydajnych, nowoczesnych narzędzi, wiedzieliśmy, że musimy zadbać o zrównoważone podejście w tej dziedzinie. Od kilku lat Sandvik Coromant prowadzi skuteczny program odzyskiwania węglika, który umożliwia klientom odsprzedanie używanych narzędzi ponownie firmie Sandvik Coromant w celu poddania ich recyklingowi. Oferujemy również klientom usługę regeneracji narzędzi, aby ich używane, ale nadal sprawne narzędzia przywrócić do pierwotnego stanu. Obie te usługi są częścią naszych wysiłków na rzecz realizacji celu w zakresie zrównoważonego rozwoju, który zakłada, że od 2030 r. nasza działalność w ponad 90% będzie opierała się na zasadach obiegu zamkniętego.

W ostatecznym rozrachunku dostosowanie celów zrównoważonego rozwoju do podstawowego modelu biznesowego firmy zapewni ich rzetelność, gdyż działania firmy będą spójne z jej wartościami. Wyznaczenie celów wspierających obecny model generowania zysków w firmie zapewni ich łatwiejszą akceptację i integrację w całym przedsiębiorstwie.

Cele zrównoważonego rozwoju muszą opierać się na mierzalnych faktach. Dostępne są różne ramy, które mogą pomóc producentom sformułować własne cele, np. opracowane przez Fundację WWF cele oparte na nauce, które wskazują firmom jasno określoną drogę do obniżenia emisji zgodnie z celami porozumienia paryskiego. Cele uznaje się za „oparte na nauce”, jeśli są zgodne z tym, co w świetle najnowszych osiągnięć nauki o klimacie uznaje się za niezbędne do realizacji celów porozumienia paryskiego – ograniczenia wzrostu globalnego ocieplenia do poziomu poniżej dwóch stopni Celsjusza (°C) w stosunku do okresu sprzed rewolucji przemysłowej oraz dążenia do ograniczenia ocieplenia do 1,5°C.

Inne ważne ramy są określone w ustalonych przez ONZ celach zrównoważonego rozwoju (SDG). Każdy z tych 17 celów wyznacza konkretne warunki, które należy spełnić do 2030 r., takie jak tworzenie społeczności zdolnych do zrównoważonego rozwoju, inwestowanie w innowacje i infrastrukturę oraz zapewnienie odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji. Jest oczywiste, że za realizację celów SDG odpowiedzialne są przede wszystkim rządy poszczególnych krajów, ale jest także powszechnie zrozumiałe, że nie będą one w stanie przeprowadzić zmian na wymaganym poziomie bez pomocy biznesu. Faktem jest, że działania przedsiębiorstw – pozytywne, jak i negatywne – mają wpływ na wszystkie cele.

Do śledzenia wkładu netto wnoszonego przez firmy w realizację celów SDG określonych przez ONZ służy ocena wyników pozytywnych lub negatywnych w odniesieniu do każdego z tych 17 celów. W szczególności zwraca się uwagę na dokument konsultacyjny przygotowany we współpracy z OECD w 2018 r. Polityka, działalność, produkty i usługi firm są analizowane na podstawie informacji zawartych w sprawozdaniach i dostępnych publicznie.

Sformułowanie celów zrównoważonego rozwoju jest niezbędne, ale bez analizy postępów i podjęcia odpowiednich działań firma ograniczy swoją skuteczność. Poza szukaniem inspiracji w źródłach zewnętrznych można także sięgać po dane jako układ odniesienia dla oceny realizacji wytyczonych celów i kluczowy miernik umożliwiający rozliczanie przedsiębiorstw z ich wyników.

To ważne, aby firma najpierw przeanalizowała swoją obecną sytuację – jaki poziom recyklingu zapewnia? Ile odpadów wytwarzanych jest w procesie produkcji? Czy wykorzystywane są odnawialne rodzaje energii? Większość organizacji produkcyjnych posiada różne pakiety oprogramowania, które dostarcza takich informacji, od systemów realizacji produkcji (MES) i planowania zasobów przedsiębiorstwa (ERP) po systemy kontroli nadzorczej i pozyskiwania danych (SCADA). Zrozumienie punktu wyjścia w przedsiębiorstwie i udokumentowanie go za pomocą danych pomoże wykorzystać kluczowe wskaźniki efektywności (KPI).

Ocenę danych należy jednak przeprowadzać nie tylko podczas formułowania nowych celów. Producenci powinni stale monitorować swoje postępy w regularnych odstępach czasu i na podstawie wyników ustalać, czy są na dobrej drodze do realizacji swoich planów, czy też należy podjąć dodatkowe działania. Także w tym wypadku dobre platformy oprogramowania powinny być w stanie dostarczać historycznych danych z udziałem technologii Internetu Rzeczy (IoT).

Społeczeństwo pracuje już wspólnie nad realizacją wielu celów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Także biznes, szczególnie firmy sektora produkcyjnego, ma obowiązek wytyczać własne cele odzwierciedlające działalność poszczególnych przedsiębiorstw. Podejmowanie wspólnych celów i dążenie do ich realizacji jest ogromnie ważne. Jednak każda firma jest inna i równie istotne jest to, aby producenci niezależnie od wielkości poświęcili czas na sformułowanie własnych, zindywidualizowanych celów zrównoważonego rozwoju, które będą podnosić wydajność i przyczyniać się do tworzenia bardziej „zielonej” przyszłości w przemyśle.

Anders Dellblad

Anders Dellblad has an MSc in Business and Economics (University of Gothenburg). He has held different positions in IT business throughout his career, including various management positions (12 years). For the past 15 years, Anders has held several different management positions withing production management at Sandvik Coromant.